LÁ THƯ MỤC VỤ
Trả thù là khuynh hướng tự nhiên nơi con người. Ai làm hại ta, ta muốn trả đũa lại. Ai chửi ta, ta muốn chửi lại. Đó là luật ‘mắt đền mắt, răng đền răng’. Nhưng Chúa Giêsu kêu gọi ta đi theo con đường khác. Đó là con đường yêu thương. Bài Tin Mừng hôm nay trình bày giáo huấn của Chúa về cách đối xử với nhau trong đời sống xã hội. Chúa dạy ta yêu thương kẻ thù, làm ơn cho kẻ ghét ta, chúc lành cho kẻ nguyền rủa ta và cầu nguyện cho kẻ vu khống ta. Những điều này nêu ra một nguyên tắc, đó là nguyên tắc lấy lành trả dữ. Theo nguyên tắc này, các tín hữu không được lấy ác báo ác. Phải trở nên giống Chúa là Đấng nhân lành.
Tết Kỷ Mão năm 1999, tôi đang tham dự một khóa học của Nhà Dòng tại Roma nên có cơ hội gặp Đức Cha Nguyễn Văn Thuận (lúc ấy chưa là Hồng Y) trong một buổi tĩnh tâm mừng xuân cho các liên tu sĩ Việt Nam. Đã có người hỏi Đức Cha về những ngày tù tội của ông. Thay vì dùng những câu trả lời của Ngài mà tôi còn nhớ, tôi sẽ mượn những gì Wikipedia (số ấn bản cuối cùng ngày 04 tháng 1 năm 2022) viết về vị thánh tương lai của chúng ta như sau : “Dù gặp nhiều khó khăn với Chính Quyền Việt Nam, Hồng Y Nguyễn Văn Thuận không tỏ ra thù ghét. Chính thái độ này, ông đã được nhiều người tôn kính.” Đúng vậy, chưa ai nghe Ngài phát biểu một chữ gì diễn tả thù hận. Và khi biết tôi cũng bị ‘ở tù’ như Ngài (tuy ít hơn Ngài 3 năm), sau giờ ăn trưa, Ngài kêu tôi ra và hỏi: “Frère (Sư Huynh) có oán thù những người giam giữ mình không ?” Tôi trả lời : “Thưa Đức Cha, tận thâm tâm mà nói, con không hề oán hận ai cả.” Đức Cha mỉm cười cách hiền hòa và bảo : “Không hận thù là đúng, vì ‘họ’ cũng là những nạn nhân của một chủ nghĩa ngoại lai và không tưởng, lại càng không thể hận thù, nhất là vì ‘họ’ cũng đều là con cái Chúa, được Chúa dựng nên như chúng ta.”
Xin mời mọi người cùng khám phá lại nhiều chi tiết đáng kể trong bài đọc 1. Quý ông bà anh chị em biết Saul là vị vua đầu tiên của dân Israel. Ông đã có thời được Chúa tin dùng và chúc phúc. Nhưng ông đã bất trung, làm nhiều điều tội lỗi, khiến Chúa phải chọn một người khác để thay thế ông. Đó là Đavít, một cậu bé chăn chiên có mái tóc hoe, cặp mắt xinh và dáng vẻ khôi ngô. Chúa cho Đavít thắng được tay thiện chiến Goliát, kẻ đã từng đe dọa và thách thức con cái Israel. Nhờ đó Đavít được đưa vào đền vua. Nhưng những tiếng khen của dân chúng lại làm cho vua Saul ghen tức. Bao nhiêu cạm bẫy ông bày ra, Đavít đều thoát khỏi. Lòng Saul lại càng như bị lửa cháy nung đốt. Đavít biết thân phận mình đành phải bỏ trốn, lang thang lâu năm nơi đất khách quê người và thường phải lấy sa mạc hoang vắng làm nơi ẩn núp. Nhưng Saul vẫn không buông tha, ông đã dùng 3.000 tinh binh cùng chính ông thân hành đi truy lùng Đavít.
Chắc chắn cuộc săn đuổi đã khiến Saul mệt nhọc. ông phải nằm ngủ, nhưng quân binh vẫn đóng trại chung quanh. Đavít nhìn thấy và đem theo một người bộ hạ. Đavít đã có thể lén đến gần Saul đang ngủ say mà không ai hay biết gì. Sung sướng, tên bộ hạ xin phép Đavít cho hắn hạ thủ Saul. Đavít không cho, chỉ lấy cây giáo cùng với bình nước để nơi đầu chỗ Saul nằm ngủ rồi bỏ đi. Sang bên kia sườn núi, Đavít mới lên tiếng đánh thức quân binh của Saul dậy và nói cho họ rõ : “Hôm nay, nếu muốn sát hại Saul, thì Đavít đã làm xong.” Nhiều người cho rằng Đavít đã hành xử với Saul một cách quân tử, có đúng thế không ? Trong lịch sử cũng có nhiều vị tướng và nhiều vị hoàng đế tha chết cho kẻ thù một cách cao thượng như vậy. Nhưng lúc bấy giờ Đavít chưa phải là vua cũng không phải là tướng chi cả, mà chỉ là một kẻ cô đơn phải tìm đường lẩn trốn sự truy lùng của Saul. Đavít đã không hành động như các chính trị gia hay những nhà quân sự hào hiệp. Chàng nhỏ bé hơn nhiều. Mặc dù được Chúa chọn, chàng vẫn cư xử như kẻ bầy tôi của Saul. Chàng chưa thay đổi gì cả, kể từ ngày được xức dầu, ngoại trừ bản chất đơn sơ, đạo đức của một kẻ chăn chiên bình dị. Chính vì vậy, đoạn văn này không thể là một chương anh hùng ca, dù cho có nhiều yếu tố khiến người đọc nghĩ như vậy.
Ở đây, Đavít không hề tỏ ra là một tay anh hùng, nhưng chỉ là một tâm hồn đạo đức. Đavít không để cho bộ hạ đâm chết Saul bởi vì chàng kính sợ Chúa và trung thành giữ lời Chúa truyền dạy. Chàng biết Saul là người đã được xức dầu và Luật pháp không cho phép ai động đến một con người như thế. Đavít không nghĩ đến quyền lợi của mình, chàng tôn trọng ý Chúa. Chàng để Chúa quyết định cho số phận của Saul. Do đó, nếu chỉ đọc qua đoạn văn hôm nay, chúng ta chỉ mới thấy lòng đạo đức của Đavít. Lòng kính sợ Chúa đã khiến chàng không muốn ra tay sát hại đấng được xức dầu. Cần phải đọc kỹ thêm nữa, nhất là những đoạn nói đến quan hệ giữa Saul và Đavít, chúng ta mới thấy rõ Đavít có lòng yêu thương kẻ muốn sát hại mình. Từ đầu đến cuối, Đavít vẫn một lòng một dạ kính yêu đối với Saul. Dưới cài nhìn như thế, đoạn văn này xứng đáng đi trước bài Tin Mừng hôm nay. Linh mục Phạm Quang Hồng sưu tầm.